اعتبارسنجی روایت «ولدنی ابوبکر مرتین»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری وهابیتشناسی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران/ سطح 4 حوزه علمیه قم، قم، ایران.

چکیده

شیعه براساس قرآن، سنت و عقل مدعی است که مرجعیت دینی و سیاسی، منحصر در اهل‌بیت (ع) است. طرفداران مکتب خلفا برای ایجاد چالش در این دیدگاه، نسبت شیعه با اهل‌بیت (ع) را رد کرده و ادعا کرده‌اند که اهل‌بیت (ع) با خلفا روابط نیکویی داشته‌اند. یکی از مستندات آنها روایت برخی از منابع فریقین از امام صادق (ع) است که حضرت می‌فرماید: «ولدنی ابوبکر مرتین؛ ابوبکر مرا دوبار متولد کرده است». استدلال‌کنندگان به این روایت معتقد هستند که امام صادق (ع) به نسب خود به خلیفه اول افتخار کرده‌ است. علما و محققین شیعه تاکنون نوشته‌هایی درباره این روایت داشته‌اند، اما جنبه‌های مغفول این روایت ازجمله بررسی نقل ابن حجر عسقلانی سبب نگارش نوشتار حاضر شده که به‌روش تحلیل متن تنظیم شده است. هر سه نقل این روایت در کتب اهل‌سنت ضعیف هست و آنچه در کتب شیعه موجود است نیز به‌نقل از کتاب‌های اهل‌سنت است که آنها نیز ضعیف هستند. از نظر دلالی نیز متن روایت از چند نظر دچار تعارض معنایی با روایات متقن شیعه و سنی است. مجموع قرائن درون و برون‌متنی، این نظریه را تقویت می‌کند. با در نظر گرفتن صحت سندی روایت، این روایت براساس تقیه صادر شده است.
 

کلیدواژه‌ها


  1. ابن ‏ابی ‏شیبه، عبدالله‌بن محمد (بی‏تا). مصنف. هند: الدار السلفیه.
  2. ابن ابی شیبه، عبدالله (1409هـ.ق). المصنف فی الاحادیث والآثار. محقق: کمال یوسف الحوت. ریاض: مکتبه الرشد.
  3. ابن ابی الحدید، عزالدین (1418هـ.ق). شرح نهج‌البلاغه. محقق: محمد عبد الکریم النمری. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
  4. ابن الطقطقی، ابوعبدالله (1418هـ.ق). الاصیلی فی انساب الطالبین. محقق: رجایی، سیدمهدی. قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  5. ابن حجر عسقلانی، احمد (1403هـ.ق). طبقات المدلسین (تعریف اهل التقدیس بمراتب الموصوفین بالتدلیس). محقق: عاصم‌بن عبدالله القریوتی. عمان: مکتبه المنار.
  6. ابن حجر عسقلانی، احمد (1390). لسان المیزان. محقق: دایره‌المعارف النظامیه للهند. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  7. ابن حجر عسقلانی، احمد (1415هـ.ق). الاصابه فی تمییز الصحابه. محقق: عادل احمد عبدالموجود.، و على محمد معوض. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
  8. ابن حجر عسقلانی، احمد (1419هـ.ق). المطالب العالیه بزوائد المسانید الثمانیه. عربستان سعودی: دار‌العاصمه.
  9. ابن حجر هیثمی، احمد (1417هـ.ق). الصواعق المحرقه علی اهل الرفض و الضلال و الزندقه. بیروت: مؤسسه الرساله.
  10. ابن عبد البر (1412هـ.ق). الاستیعاب فی معرفة الاصحاب. محقق: البجاوی، علی‌محمد. بیروت: دار‌الجیل.
  11. ابن عساکر، هبه‌الله (1995). تاریخ مدینه دمشق. محقق: محب‌الدین ابی‌سعید عمر‌بن غرامه العمری. بیروت: دار‌الفکر.
  12. ابن عنبه، احمد‌بن علی (۱۴۱۷هـ.ق). عمده الطالب فی انساب آل ابی‌طالب. قم: انتشارات انصاریان.
  13. ابن نجار بغدادی، محمد‌بن محمود (1417هـ.ق). المستفاد من ذیل تاریخ بغداد. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
  14. ابن‏ماجه، محمد‌بن یزید (بی‏تا). السنن. بیروت: دار‌الفکر.
  15. اربلى‏، علی‌بن عیسی (1381). کشف الغمه فی معرفه الائمه. تبریز: بنی‌هاشمی.
  16. بخارى، محمد (1422هـ.ق). صحیح البخاری. محقق: محمد زهیر‌بن ناصر. بیروت: دار‌طوق النجاه.
  17. بوصیری، احمد‌بن ابی‏بکر (1403هـ.ق). مصباح الزجاجه فی زوائد ابن ماجه. بیروت: دار‌العربیه.
  18. بهبهانی، آقا محمدعلی (۱۴۲۱هـ.ق). مقامع الفضل. قم: مؤسسه تحقیقاتی وحید بهبهانی.
  19. جزری، ابن الاثیر (1409هـ.ق). اسد الغابه. بیروت. دار‌الفکر.
  20. حسینی مدنی، سید ضامن‌بن شدقم (۱۳۷۸). تحفه الازهار و زلال الانهار فی نسب ابناء الائمه الاطهار. محقق: کامل سلمان الجبوری. قم: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران.
  21. حسینی، عبدالله (۱۴۲۹هـ.ق). الاجوبه الهادیه الی سواء السبیل. تهران: نشر مشعر.
  22. حمیرى، عبد‌الله‌بن جعفر (1413هـ.ق). قرب الاسناد. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  23. خویی، ابوالقاسم (1398). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. قم: منشورات مدینه العلم.
  24. دارقطنی، ابوالحسن (1419هـ.ق). فضائل الصحابه و مناقبهم و قول بعضهم فی بعض (ص). بی‌جا: مکتبه الغرباء الاثریه.
  25. ذهبی، احمد (1405هـ.ق). سیر اعلام النبلاء. محقق: مجموعه من المحققین باشراف الشیخ شعیب الارنائوط. بیروت: مؤسسه الرساله.
  26. ذهبى، احمد (1382). میزان الاعتدال فی نقد الرجال. محقق: البجاوی، علی‌محمد. بیروت: دار‌المعرفه للطباعه والنشر.
  27. ذهبى، احمد (2003). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام. محقق: بشار عواد معروف. بی‌جا: دار‌الغرب الاسلامى.
  28. ذهبی، احمد (1419هـ.ق). تذکره الحفاظ. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
  29. رفعت، محسن (1398). مقاله حدیث دوبارزادگی امام صادق (ع) در سنجه نقد. نشریه کتاب قیم، 9(20)، 265-295.
  30. سخاوی، علم‌الدین (1414هـ.ق). التحفه اللطیفه فی تاریخ المدینه الشریفه. بیروت: الکتب العلمیه.
  31. سعیدی، علی.، و خوش‌نویس، ناصر (1400). آیا روایت «ولدنی ابوبکر مرتین» از قول امام صادق (ع) صحت دارد. مشاهده شده در 1/09/1403هـ.ق https://www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=5138
  32. سندی، محمد‌بن عبدالهادی (بی‏تا). حاشیه السندی على سنن ابن ماجه. بی‏جا: بی‏نا.
  33. شوشتری‏، قاضى نور‌الله (1409هـ.ق). احقاق الحق و ازهاق الباطل. محقق: مرعشى نجفى. قم: مکتبه آیت‌‌الله مرعشی نجفی‏.
  34. شوشتری، نور‌الله (1427هـ.ق). الصوارم المهرقه. تصحیح: حسینی، جلال‌الدین. قم: دار‌مشعر.
  35. صفدی، خلیل‌بن ایبک (1420هـ.ق). الوافی بالوفیات. محقق: احمد الارنائوط.، و ترکی مصطفى. بیروت: دار‌احیاء التراث.
  36. طبسی، نجم‌الدین (۱۳۸۵). درسنامه رجال مقارن. قم: مؤسسه آموزشی-پژوهشی مذاهب اسلامی.
  37. عاملی، سید جعفر مرتضی (۱۴۳۱هـ.ق). میزان الحق: شبهات و ردود. بیروت: المرکز الاسلامی للدراسات.
  38. قالمی جزائری، کمال (1428هـ.ق). الرواه المختلف فی صحبتهم ممن لهم روایه فی الکتب السته. مدینه: الجامعه الاسلامیه بالمدینه المنوره.
  39. قرطبی آندلسی، ابوالولید (1406هـ.ق). التعدیل والتجریح لمن خرج له البخاری فی الجامع الصحیح. ریاض: دار‌اللواء للنشر و التوزیع.
  40. قرمانی، احمد‌بن یوسف (بی‌تا). اخبار الدول و آثار الدول فی التاریخ. محقق: احمد حطیط.، و فهمی سعد. بیروت: عالم الکتب.
  41. قفاری، ناصر (1418هـ.ق). اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه عرض و نقد. الجیزه: دار‌الرضا.
  42. کلینی، محمد‌بن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی (اصول کافی). محقق: غفاری، علی‌اکبر. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
  43. کشى، محمد‌بن عمر (1409هـ.ق). ‏رجال الکشی-اختیار معرفة الرجال‏. محقق: شیخ طوسی.، و مصطفوى، حسن‏. مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد‏.
  44. لالکایی، هبه‌الله (1423). شرح اصول اعتقاد اهل السنه و الجماعه. محقق: احمد‌بن سعد‌بن حمدان الغامدی. بی‌جا: دار‌طیبه.
  45. مامقانی، عبدالله‌بن محمدحسن (۱۴۳۱هـ.ق). تنقیح المقال فی علم الرجال. محقق: محیی‌الدین.، و مامقانی، محمدرضا. قم: مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث.
  46. مجلسی، محمدباقر (1403هـ.ق). بحارالانوار. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی‏.
  47. مجلسی‏، محمدتقی (1406هـ.ق). روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه. محقق: موسوى، حسین.، و پناه‏اشتهاردى، علی. ‏قم:‏ مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
  48. مدرس تبریزی، محمدعلی (۱۳۶۹). ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب. تهران: کتابفروشی خیام.
  49. مروزی، سید عزالدین (1428هـ.ق). الفخری فی انساب الطالبیین. محقق: رجایی، سید مهدی. قم: مکتبه آیت‌‌الله المرعشی النجفی‌.
  50. مزی، جمال‌الدین (1400). تهذیب الکمال فی اسماء الرجال. محقق: بشار عواد معروف. بیروت: مؤسسه الرساله.
  51. مطهری، مرتضی، (1389). مجموعه آثار شهید مطهری. تهران: انتشارات صدرا.
  52. مناوی، زین‌الدین (1356). فیض القدیر شرح الجامع الصغیر. مصر: المکتبه التجاریه الکبرى.
  53. موسوی صافی، سیدحسین (۱۴۳۶هـ.ق). امهات الائمه المعصومین (ع). کربلاء: قسم الشئون الفکریه و الثقافیه فی‌العتبه الحسینیه المقدسه.
  54. نیشابوری، مسلم (1412هـ.ق). صحیح مسلم. محقق: محمد فؤاد عبدالباقی. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
  55. وکیع، محمد‌بن خلف (1366). اخبار القضاه. محقق: عبدالعزیز مصطفی المراغی. بیروت: مکتبه التجاریه الکبری.
  56. ویکی‌شیعه (2023). ولدنی ابوبکر مرتین. مشاهده شده در 1/09/1403هـ.ق https://fa.wikishia.net/view/ولدنی_ابوبکر_مرتین#cite_note-14
  57. یزدانی، سید محمد (1395). شبهه‌پژوهی. مشهد: انتشارات اعتقاد ما.
  58. یوسفی غروی، محمدهادی (۱۳۷۸). موسوعه التاریخ الاسلامی. قم: مجمع الفکر الاسلامی.