نقش اخلاق درپی‌ریزی نظام اقتصادی تمدن نوین اسلامی با تأکیدبر روایات امام صادق(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ تمدن اسلامی، مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره وتمدن اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 استادیار گروه تاریخ تمدن اسلامی، مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره وتمدن اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

تمدن نوین اسلامی به‌مثابه طرح و گفتمانی نوین، نیازمند تبیین مبانی نظری خود براساس معارف و آموزه‌های قرآن و اهل‌بیت(ع) است. از مهم‌ترین ارکان هر تمدن، به‌ویژه تمدن اسلامی، مقوله اخلاق به شمار می‌رود. با توجه به جایگاه برجسته اخلاق در آموزه‌های اسلام و معارف اهل‌بیت(ع)، این پژوهش به بررسی نقش و کارکرد اخلاق در نظام اقتصادی تمدن نوین اسلامی با تأکید بر روایات امام صادق(ع) می‌پردازد. پرسش اصلی تحقیق آن است که آموزه‌های اخلاقی امام صادق(ع) چه نقشی در شکل‌گیری و جهت‌دهی به نظام اقتصادی تمدن نوین اسلامی دارند؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد آموزه‌های اخلاقی، از جمله تشویق به کار و تلاش، پرهیز از بیکاری و تنبلی، استقامت و پایداری در کار، رعایت عدالت، اصل مساوات، تقوا و نظم در امور، توجه به خیر و صلاح دیگران، پای‌بندی به عهد و پیمان‌ها، پرهیز از اضرار به غیر، یاری‌رسانی به نیازمندان، اجتناب از اسراف و تبذیر و موارد مشابه، نقشی بنیادین در پایه‌گذاری و سامان‌دهی یک نظام اقتصادی اخلاق‌محور در تمدن نوین اسلامی ایفا می‌کنند.
 

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم (1378). مترجم: مکارم شیرازی، ناصر. قم: امیرالمؤمنین(ع).

    * نهج البلاغه (1414هـ.ق). شریف الرضی، محمدبن حسین. مصحح: صبحی صالح. قم: هجرت.

    1. ابن مسکویه، احمد بن محمد (1383). تهذیب الاخلاق وطهارة الاعراق. مترجم: نجفی افرا، مهدی. قم: نورالثقلین.
    2. ابن‌خلدون، ابوزیدعبدالرحمن‌بن محمد (1391). مقدمه ابن خلدون، مترجم: محمدپروین‌گنابادی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
    3. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم‌بن علی (1414هـ.ق). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
    4. اهوازی، حسین‌بن سعید (1426هـ.ق). المؤمن. قم: دارالحدیث.
    5. جداری عالی، محمد (1394). مدل اسلامی اخلاق مصرف. قم: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    6. حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (1414هـ.ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
    7. حویزی، عبد علی‌بن جمعه (1383). تفسیرنورالثقلین. مترجم: رسولی محلاتی، سید هاشم. قم: دارالتفسیر.
    8. خامنه­ای، علی (1392). بیانات رهبرمعظم انقلاب در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان. 14/6/1392. http://Khamenei.ir
    9. شیخ طوسی، محمد‌بن حسن (1367). تهذیب الاحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    10. شیخ‌طوسی، محمد‌بن حسن (1414هـ.ق). الامالی. قم: دارالثقافه.
    11. عیاشی، محمد‌بن مسعود (1395). تحقیق و ترجمه تفسیر العیاشی. مترجم: صالحی، عبدالله. قم: ذوی القربی.
    12. قمی، شیخ عباس (1396). سفینه البحارومدینه الحکم والآثار. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی استان قدس رضوی.
    13. کلینی، محمد‌بن یعقوب (1363). الکافی. مترجم: مصطفوی، سیدجواد. تهران: حوزه علمیه اسلامی.
    14. متقی هندی، علی‌بن حسام الدین (1419هـ.ق)، کنز العمال، محقق: دمیاطی، محمود عمر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    15. مجلسی، محمد باقر (1403هـ.ق). بحار الانوار. بیروت: موسسة الوفاء.
    16. منسوب به امام صادق (ع) (1360). مصباح الشریعة ومفتاح الحقیقة، مترجم: مصطفوی، حسن. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
    17. میرمعزی، سیدحسین (1378). نظام اقتصادی اسلام؛ انگیزه‌ها و اهداف. تهران: کانون اندیشه جوان.
    18. نعیم آبادی، غلامعلی (1388). احسان. تهران: امیر کبیر.
    19. نوری، میرزا حسین (1369). مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل. قم: مؤسسه آل البیت.

    ویل دورانت (1380). مشرق زمین گاهواره تمدن. مترجم: آرام، احمد. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.