استادیار وعضو هئیت علمی گروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده
ارائه آمار نقش اساسی در تحلیل کارکردها و رویکردهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارد و می‌توان با استفاده از آمار و اعدادی که درباره جزییات یک واقعه در منابع تاریخی آمده، به نقد و بررسی رویدادهای تاریخی پرداخت. یکی از مواردی که مورخان در آن به ارایه آمار پرداخته اند، ماجرای مطلاق بودن امام حسن مجتبی است که ادعا شده ایشان همسران بسیاری را طلاق داده اند و بر همین اساس اعداد متفاوتی از 50 تا سیصد نفر حتی تا هفصد نفر به عنوان آمار این همسران طلاق داده شده از سوی برخی از این مورخان ارایه شده است؛ در این پژوهش برای صحت سنجی این آمار ادعایی، به جمع آوری نام تمام همسران امام حسن از میان داده های تمام منابع مختلف تاریخی و غیر تاریخی اقدام شده است تا معلوم شود در عمل این آمار ادعایی برای همسران طلاق داده شده، مطابق واقع است یا خیر؟ در ادامه با تحلیل نتایج این صحت سنجی این نتیجه حاصل شده است که در عمل تعداد همسران قابل شناسایی امام حسن(ع)، چه آنانی که طلاق داده شده‌اند و چه آنانی که طلاق داده نشده‌اند، به مراتب بسیار کمتر از آمار ادعایی مورخان است، در نتیجه ماجرای مطلاق بودن امام حسن(ع) در مقام عمل، امکان اثبات ندارد
ابن ابی الحدید، عبدالحمید (1962م). شرح نهجالبلاغه. محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم. بی‌جا: دار‌احیاء الکتب العربیه. بی‌جا: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن سعد، محمد (1414هـ.ق). الطبقات الکبرى. محقق: محمد بن صاملالسلمى. الطائف: مکتبه الصدیق.
ابن سعد، محمد (1416هـ.ق). ترجمه الامام الحسن (من طبقات ابن سعد)؛ الطبقه الخامسه. تهذیب و تحقیق: السید عبدالعزیز الطباطبایی. قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
ابن شاهین، عمر (1404هـ.ق). تاریخ اسماء الثقات. محقق: صبحی السامرایی. تونس: دار‌السلفیه.
ابن شهرآشوب، محمد (1376). مناقب آل ابیطالب. محقق: لجنه من اساتذه النجف الاشرف. نجف: مطبعه الحیدریه- النجف الاشرف.
)