بایسته‌‌‌های حاکم بر سیره معیشتی و اقتصادی امیرالمؤمنین (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارمجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، جامعه‌‌المصطفی العالمیه، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

2 دانشیارپژوهشکده تاریخ وسیره اهل‌بیت(ع)، قم، ایران.

3 دانشیار گروه تاریخ اسلام، مجتمع امین، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

سیره معیشتی و اقتصادی امام علی(ع) همواره مورد توجه اندیشمندان و عالمان شیعه بوده و از ابعاد مختلف بررسی شده است. یکی از ابعاد مهم این سیره بایسته‌‌‌های حاکم بر سیره معیشتی و اقتصادی امیرالمؤمنین (ع) است که تاکنون کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. در پژوهش حاضر این موضوع با رویکردی تاریخی به‌روش توصیفی- تحلیلی و با هدف بررسی بایسته‌های حاکم بر سیره معیشتی و اقتصادی امیرالمؤمنین(ع) بررسی شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که بایسته‌های حاکم بر سیره امام علی (ع) در مسئله‌‌‌ معیشت و اقتصاد عبارتند از: آخرت‌‌‌محوری، کم‌‌‌هزینگی، رعایت حقوق مستضعفان و محرومان، رفع نیاز محرومان، اهمیت دادن به کار و تلاش، تولید شغل برای دیگران و کارآفرینی، نظم و وجدان کاری، تدبیر و برنامه‌‌‌ریزی و استفاده از ثمره اموال با حفظ اصل آن. این بایسته‌ها همواره در برنامه معیشتی و اقتصادی امیرمؤمنان (ع) به‌‌صورت عملی و مستمر مورد توجه بوده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم (1380). مترجم: مکارم شیرازی، ناصر. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
    1. ابن‌ابی الحدید، عبدالحمید‌بن هبه الله (1404هـ.ق). شرح نهج‌‌البلاغه. محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم. قم: مکتبه آیت‌‌الله المرعشی النجفی‏.
    2. ابن‌شبه نمیری، عمر‌بن ‏شبه (1410هـ.ق). تاریخ المدینه المنوره. محقق: فهم محمد شلتوت. قم: دار‌الفکر.
    3. ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن علی (1404هـ.ق). تحف العقول. محقق: غفاری، علی‌‌اکبر. قم: جامعه مدرسین.
    4. ابن‌‌شهرآشوب، محمد‌بن ‌على (1412هـ.ق). مناقب آل‌ ابى‌طالب (ع). محقق: بقاعى، یوسف. بیروت: دار‌الاضواء.
    5. ابن‌طاووس، علی‌بن موسی (1413هـ.ق). الیقین. قم: مؤسسه دارالکتاب.
    6. ابن‌طاووس، على‌بن موسى‌ (1409هـ.ق). اقبال الاعمال. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    7. ابن‌فرحون، عبدالله‌بن محمد (بی‌‌تا). تاریخ المدینه المنوره. محقق: شکری، حسین‌بن محمد. بیروت: دار‌الارقم‌بن ابی الارقم.
    8. ابن‌فهد حلی، احمد‌بن فهد (1407هـ.ق). عده الداعی و نجاح الساعی. بیروت: دار‌الکتاب الاسلامی.
    9. ابن‌‏منظور، محمد‌بن ‏مکرم (1416هـ.ق). لسان العرب. محقق: مکتب تحقیق التراث. بیروت: احیاء التراث و مؤسسه التاریخ العربی.
    10. ابن‌هشام، عبدالملک‌بن هشام (بی‌‌تا). السیره النبویه. بیروت: دار‌المعرفه.
    11. ابوالفرج اصفهانی، علی‌بن حسین (1415هـ.ق). الاغانی. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
    12. احسانی، محمد (1391). سیره اخلاقی و تربیتی معصومین (ع). قم: مرکز بین‌‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
    13. احمد‌بن حنبل (1430هـ.ق). فضائل الصحابه. قاهره: دار‌ابن‌جوزی.
    14. اربلی، علی‌بن عیسی (1381). کشف الغمه فی معرفه الأئمه. محقق: رسولی محلاتی، سید هاشم. تبریز: بنی‌‌هاشمی.
    15. تمیمی آمدی، عبدالواحد‌بن محمد (1410هـ.ق). غرر الحکم و درر الکلم‏. محقق: رجایی، سید مهدی. قم: دار‌الکتاب الاسلامی.
    16. حاکم نیشابوری (1411هـ.ق). المستدرک علی الصحیحین. محقق: مصطفی عبدالقادر عطا. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
    17. حر عاملی، محمد‌بن حسن (1409هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
    18. داودی، محمد.، و حسینی‌‌زاده، سید علی (1389). سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع). قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
    19. دیلمی، حسن‌بن محمد (1377). ارشاد القلوب. مترجم: رضایی، سید عبدالحسین. تهران: اسلامیه.
    20. راغب اصفهانی (1416هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار‌القلم.
    21. سالواتوره، دومینگ.، و دیولیو، یوجین. ا (1399). اصول علم اقتصاد. مترجم: ضیایی بیگدلی، محمد.، و مهدی‌‌پور، علی. تهران: کوهسار.
    22. سمهودی، علی‌بن احمد (1419هـ.ق). وفاء الوفاء باخبار دار‌المصطفی. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
    23. شریف رضی، محمد‌بن حسین (1414هـ.ق). نهج‌‌البلاغه. محقق: صبحی صالح. قم: هجرت.
    24. شعیری، محمد‌بن محمد (بی‌‌تا). جامع الاخبار. نجف: مطبعه حیدریه.
    25. صادقی‌پناه، حسن (1392). نقش حکومت در سیره معیشتی امام علی (ع)؛ مقایسه سیره معیشتی امام علی (ع) قبل و در دوران حکومت. رساله دکتری. مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی. جامعه المصطفی العالمیه. قم.
    26. صدوق، محمد‌بن علی‌بن بابویه (1362). الخصال. محقق: غفاری، علی‌‌اکبر. قم: جامعه مدرسین.
    27. صدوق، محمد‌بن علی‌بن بابویه (1377). معانی الاخبار. مترجم: محمدی شاهرودی، عبدالعلی. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    28. صدوق، محمد‌بن علی‌بن بابویه (1378). عیون اخبار الرضا (ع). تهران: نشر جهان‏.
    29. صدوق، محمد‌بن علی‌بن بابویه (1413هـ.ق). من لا یحضره الفقیه‏. محقق: غفاری، علی‌‌اکبر. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    30. طباطبایی، سید محمدحسین (1378). المیزان. مترجم: موسوی همدانی، سید محمدباقر. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
    31. طریحی، فخرالدین (1362). مجمع‌‌البحرین. محقق: احمد الحسینی. تهران: مرتضوی.
    32. طوسی، محمدبن حسن (1388). الامالی. مترجم: حسن‌‌زاده، صادق. قم: اندیشه هادی.
    33. طوسی، محمد‌بن حسن (1407هـ.ق). تهذیب الاحکام. محقق: موسوی خرسان، حسن. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه‏.
    34. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1408هـ.ق). العین. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
    35. فیروزآبادی، محمد (1997). القاموس المحیط. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
    36. قاضی نعمان مغربی، نعمان‌بن محمد (1385). دعایم الاسلام. قم: مؤسسه آل البیت.
    37. قاضی نعمان مغربی، نعمان‌بن محمد (2006). شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
    38. کلینی، محمد‌بن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. محقق: غفاری، علی‌‌اکبر.، و آخوندی، محمد. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    39. لیثی واسطی، علی‌بن محمد (1376). عیون الحکم و المواعظ. محقق: حسنی بیرجندی، حسین. قم: دار‌الحدیث.
    40. مبرد، محمد‌بن یزید (1417هـ.ق). الکامل فی اللغه والادب. قاهره: دار‌الفکر العربی.
    41. محمودی، محمدباقر (1380). نهج‌‌السعاده فی مستدرک نهج‌‌البلاغه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    42. مطهری، مرتضی (1393). سیری در سیره نبوی. قم: صدرا.
    43. مفید، محمد‌بن محمد (1394). الاختصاص. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    44. مفید، محمد‌بن محمد (1413هـ.ق). الارشاد فی معرفه حجج الله على العباد. محقق: مؤسسه آل البیت (ع)‏. قم: کنگره شیخ مفید.
    45. نخعی اغمیونی، منیژه.، و نجارزاده، رضا (1382). واژه‌های کلیدی اقتصاد خرد و کلان. تهران: شرکت نشر و بازرگانی وابسته به مطالعات و پژوهش‌‌های بازرگانی.
    46. نوری، حسین‌بن محمدتقی (1369). مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
    47. یعقوبی (13781). تاریخ یعقوبی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 01 مهر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار