استادیارگروه تاریخ اهل بیت (ع)، مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، جامعه‌المصطفی العالمیه ، قم، ایران.
چکیده
جعفربن ابی‌طالب (ع) جزو پیشگامان در اسلام و از افراد شاخص در میان اصحاب رسول خدا (ص) است. ویژگی‌هایی مانند تعهد، ایمان استوار، عقل و درایت، شجاعت و بصیرت، هوشمندی و کیاست و بیان رسا و نافذ از او چهره تابناکی در میان یاران پیامبر اکرم (ص) ترسیم کرده است. منابع تاریخی، زندگی و نقش این شخصیت در دوره نبوی را تا حدودی گزارش کرده و در دوره‌های اخیر برخی پژوهش‌ها در مورد ایشان انجام شده است که از مهمترین آنها دیدگاه و تحلیلی علامه سید جعفر مرتضی عاملی در این مورد است. ازآنجاکه این تحلیل با نگاه انتقادی و نوآورانه همراه است بررسی آن در قالب طرح منسجم اهمیت و ضرورت جدی دارد. در پژوهش حاضر دیدگاه علامه سید جعفر مرتضی عاملی درباره جعفر طیار به‌روش توصیفی- تحلیلی بررسی شد. برخی از نتایج پژوهش عبارتند از: ایمان آوردن جعفر طیار که دومین مرد پس از امیرمؤمنان (ع) در ایمان آوردن بود، نشانه پیشگامی او در اسلام است. هجرت ایشان به حبشه نه به‌دلیل ترس از آزار قریش، بلکه برای اداره امور مهاجران و نمایندگی از رسول خدا (ص) در مواجهه و تعامل با دستگاه حکومتی حبشه بوده است. تبیین اقدامات فرهنگی پیامبر(ص) و ایجاد تحول روحی بزرگ در پادشاه آن سرزمین و درباریان و نفوذ فرهنگی و زمینه‌سازی پذیرش اسلام در آن دیار از مهمترین فعالیت‌های جعفر در سرزمین حبشه است. جعفر طیار در نظر رسول خدا (ص) شخصیت و جایگاه والای داشت اولین فرمانده در جنگ مؤته بوده است.
)