استادیار گروه تاریخ اهل بیت (ع)، مجتمع تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، جامعهالمصطفی العالمیه، قم، ایران/ عضو گروه تاریخ و سیره، پژوهشکده حج و زیارت، قم، ایران.
چکیده
پژوهش حاضر با هدف دلالت‌شناسی گزارش‌های تاریخی و احادیث نبوی درباره جایگاه جعفربن ابی‌طالب در منابع تاریخی و حدیثی فریقین انجام شد. گزارش‌ها و احادیثی که دراین‌مورد استخراج و دلالت‌یابی شد عبارتند از: اهمیت سنخیت روحی و جسمی میان رسول‌الله (ص) و جعفر، راز عنایت خاص الهی به جعفر، شایستگی‌های جناب جعفر برای اعزام به حبشه، اهمیت اختصاص سهمی از غنائم بدر و خیبر به جعفر، مقایسه فتح خیبر و بازگشت جعفر، مفهوم هدیه نماز تسبیح به جعفر، مضمون‌شناسی محتواهای هم‌نشینی پیامبر (ص) با جناب جعفر، دلالت‌شناسی اسکان دادن جعفر در نزدیک بیت نبوی، دلیل محول کردن مسئولیت خواستگاری برای پیامبر (ص)، راز تعیین جناب جعفر درقالب یکی از فرماندهان نبرد مؤته، اهتمام رسول‌الله (ص) به بازماندگان و نسل جعفر و مفهوم جایگاه جعفر در بهشت. از نتایج پژوهش حاضر ارائه تحلیل و تبیین نکات مغفول‌مانده مفاد گزارش‌ها و احادیثی است از رسول اکرم (ص) درباره جعفربن ابی‌طالب و روشن شدن ابعاد جدیدی از منزلت ایشان نزد رسول‌الله (ص) است.
ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی (۱۴۱۵هـ.ق). الإصابة فی تمییز الصحابة. محقق: معوض، علی محمد.، عبدالموجود، عادل احمد.، ابو سنه، عبد الفتاح.، بری، محمد عبد المنعم.، و نجار، جمعه طاهر. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌حزم، علی‌بن احمد.، و لجنة من العلماء (۱۴۱۸هـ.ق). جمهرة أنساب العرب. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌شهرآشوب، محمدبن علی (۱۴۱۲هـ.ق). مناقب آل أبی طالب (ع). محقق: بقاعی، یوسف. بیروت: دارالأضواء.
زرگری‌نژاد، غلامحسین (1393). تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت). تهران: انتشارات سمت.
سبحانی جعفر (1347). عوامل جنگ موته. نشریه مکتب اسلام، شماره6, 36- 40.
شامی، یوسف‌بن حاتم (1420هـ.ق). جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
شوشتری، نورالله‌بن شریف‌‌الدین.، و علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف (۱۴۰۹هـ.ق). إحقاق الحق و إزهاق الباطل. قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
طبرسی، احمدبن علی (۱۴۰۳هـ.ق). الاحتجاج. مشهد مقدس: نشر المرتضی.
طبرسی، فضل‌بن حسن (1417هـ.ق). اعلام الوری باعلام الهدی. قم: آل‌البیت.
)